Эсгий урлал нь нэхмэлийн урлагийн хамгийн эртний хэлбэрүүдийн нэг бөгөөд олон мянган жилийн баялаг түүхтэй. Эсгий урлалын түүхийг тоймлон хүргэе.

1. Төв Азиас гаралтай:

• Эсгий нь Төв Ази, ялангуяа Монгол, Түрэг, Киргиз зэрэг нүүдэлчин овог аймгууд амьдардаг бүс нутгаас үүссэн гэж үздэг.

• Эдгээр нүүдэлчдийн соёлд эсгий урлах нь практик, олон талын гар урлал болгон хөгжүүлсэн тул эсгийгээр хувцас, орон байр, төрөл бүрийн эд зүйлсийг урлах боломжтой байв.

2. Хувцасны эртний хэрэглээ:

• Эсгий нь хувцас хэрэглэлд хэрэглэж байсан хамгийн эртний нэхмэл эдлэлийн нэг байв. Нүүдэлчин овог аймгууд үүнийг хатуу ширүүн уур амьсгалд дулаанаар хангадаг маш сайн тусгаарлагч материал болохыг олж мэдсэн.

• Нүүдэлчид малгай, гутал, нөмрөг, майхан зэрэг олон төрлийн эсгий хувцас урлаж, ихэвчлэн өнгө өнгийн хээгээр чимэглэдэг байв.

3. Шашны болон бэлгэдлийн хэрэглээ:

• Төв Азийн зарим соёлд эсгий нь соёлын болон шашны чухал бэлгэдлийг агуулсан байдаг. Тухайлбал, Киргиз ард түмний дунд эсгийг бөөгийн зан үйлд ашигладаг байжээ.

• Эсгий нь турк, түрэг ардын аман зохиолд мөн үүрэг гүйцэтгэж, Туркийн уламжлалт хивс, хивс урлахад ашигласан.

4. Эсгий урлах аргын тархалт:

• Худалдаа, соёлын солилцооны зам өргөжихийн хэрээр эсгий урлах арга барил дэлхийн бусад хэсэгт, тухайлбал Ойрхи Дорнод, Зүүн Европ, Алс Дорнодод тархав.

• Янз бүрийн бүс нутгууд эсгий урлах өөр өөр арга техникийг нэвтрүүлсэн нь өргөн хүрээний хэв маяг, уламжлалыг бий болгосон.

5. Барууны түүхэнд эсгий:

• Эсгий урлах арга нь эцэстээ Европт нэвтэрсэн. Дундад зууны үед эсгийг хувцас, малгай, цэргийн хуягт хэрэглэдэг байв.

• Дундад зууны үед Европт эсгий малгайны нэр хүнд өссөн. "Эсгий" гэдэг нэр томьёо өөрөө хуучин англи хэлний "эсгий" гэсэн үгнээс гаралтай гэж үздэг бөгөөд энэ нь "цохих" эсвэл "цохих" гэсэн утгатай бөгөөд эсгий даавууг дэвсэж, шахаж хийдэг.

6. Аж үйлдвэрийн хувьсгал ба уналт:

• Аж үйлдвэрийн хувьсгал гарч, нэхмэлийн үйлдвэрлэлийн илүү үр ашигтай арга бий болсноор гар урлалын эсгий бүтээгдэхүүний эрэлт буурчээ.

• Гэсэн хэдий ч эсгий нь төгөлдөр хуурын алх үйлдвэрлэх, автомашины дулаалга зэрэг янз бүрийн салбарт хэрэглээг олсоор байна.

7. Сэргээлт ба орчин үеийн эсгий урлал:

• 20-р зууны сүүлчээр уламжлалт гар урлал, гар хийцийн нэхмэл эдлэлийн сонирхол сэргэж, эсгий урлал дахин сэргэж байна.

• Эдүгээ эсгий урлал нь хувцас, хэрэглэл, гэрийн чимэглэл, урлагийн бүтээл зэрэг олон төрлийн гоёл чимэглэлийн болон үйл ажиллагааны эд зүйлсийг урладаг зураачид, дизайнерууд, гар урчуудын дунд түгээмэл байдаг.

8. Тогтвортой байдал ба орчин үеийн хэрэглээ:

• Эсгий нь ноос гэх мэт байгалийн гаралтай утаснаас хийж болох ба нэмэлт химийн бодис бага шаарддаг тул байгальд ээлтэй шинж чанараараа үнэлэгддэг.

• Орчин үеийн эсгий урлаачид уламжлалт арга барилыг орчин үеийн дизайны үзэл баримтлалтай хослуулан шинэ техникийг туршиж үздэг.

Felt craft is one of the oldest and most ancient forms of textile art, with a rich history that spans thousands of years. Here is an overview of the history of felt craft:

1.    Origins in Central Asia:

·        Felt is believed to have originated in Central Asia, specifically in regions inhabited by nomadic tribes such as the Mongols, Turkic peoples, and the Kyrgyz.

·        These nomadic cultures developed felt-making as a practical and versatile craft, as felt could be used to make clothing, shelter, and various functional items.

2.    Ancient Use in Clothing:

·        Felt was one of the earliest forms of textile used for clothing. Nomadic tribes found it to be an excellent insulating material, providing warmth in harsh climates.

·        The nomads crafted a variety of felt garments, including hats, boots, cloaks, and tents, often decorated with colorful patterns.

3.    Religious and Symbolic Uses:

·        Felt held significant cultural and religious symbolism in some Central Asian cultures. For example, among the Kyrgyz people, felt was used in shamanic rituals.

·        Felt also played a role in Turkish and Turkic folklore and was used in the creation of traditional Turkish carpets and rugs.

4.    Spread of Felt-Making Techniques:

·        As trade and cultural exchange routes expanded, felt-making techniques spread to other parts of the world, including the Middle East, Eastern Europe, and the Far East.

·        Different regions adopted their own variations of felt-making techniques, leading to a wide range of styles and traditions.

5.    Felt in Western History:

·        Felt-making techniques eventually made their way to Europe. In medieval times, felt was used for clothing, hats, and military armor.

·        The popularity of felt hats in Europe grew during the Middle Ages. The term "felt" itself is believed to have been derived from the Old English word "felt," meaning "to beat" or "to strike," referring to the process of making felt by matting and compressing fibers.

6.    Industrial Revolution and Decline:

·        With the advent of the Industrial Revolution and the rise of more efficient textile manufacturing methods, the demand for handmade felt products declined.

·        However, felt still found uses in various industries, such as in the production of piano hammers and automotive insulation.

7.    Revival and Contemporary Felt Craft:

·        In the late 20th century, there was a revival of interest in traditional crafts and handmade textiles, leading to a resurgence in felt craft.

·        Today, felt craft is popular among artists, designers, and artisans who create a wide range of decorative and functional items, including clothing, accessories, home decor, and art pieces.

8.    Sustainability and Contemporary Uses:

·        Felt is valued for its eco-friendly properties as it can be made from natural fibers, such as wool, and requires little to no additional chemicals.

·        Contemporary felt artists often experiment with new techniques, combining traditional methods with modern design concepts.

Lesson Summary

Төв Азийн уламжлалт эсгий урлал нь олон зууны турш байсаар ирсэн бөгөөд голчлон Монгол, Түрэг, Киргиз үндэстний дунд хийгдэж ирсэн. Эсгий эдлэлийг хувцас, өрөөний чимэглэл, үндэстэн ястны өвөрмөц байдлын илэрхийлэл болон бусад олон төрлийн хэрэглээнд өмсөж, ашигладаг. Энэ нь эдгээр ард түмний соёлын болон оюун санааны амьдралын маш чухал хэсэг юм.

Хувцасны тухайд Төв Азийн уламжлалт хээ, өнгө, эсгий дэх хэв маягийг хүрэм, ороолт, малгай гэх мэт өдөр тутмын хувцаснуудад ашигладаг. Хэдийгээр сүнслэг шалтгааны улмаас тэдгээрийг хурим, бусад ёслол гэх мэт онцгой тохиолдлуудад өмсдөг. Бусад хэрэглээний хувьд эсгийг уран зохиол, уран зураг, театр, хөгжим гэх мэт урлагийн янз бүрийн хэлбэрт ашигласан.

Технологи хөгжихийн хэрээр эсгий үйлдвэрлэл шинэчлэгдэж, Төв Азийн уламжлалт байршлаас Европ, Ойрхи Дорнод болон бусад бүс нутагт тархсан. Одоо энэ нь автомашины үйлдвэрлэл, химийн инженерчлэл зэрэг аж үйлдвэр, үйлдвэрлэлд ашиглагдаж байгаа бөгөөд зарим жишээг нэрлэх болно. Сүүлийн жилүүдэд Эсгий урлалыг эртний ур ухаан, оюун санааны зан үйлийнх нь хамт хадгалж, хойч үедээ өвлүүлэн үлдээх ажлыг хийж байна.

The traditional Central Asian felt craft has been around for centuries, having been practiced mainly amongst the Mongol, Turkic, and Kyrgyz ethnic groups. Felt product is worn and used in many forms such as clothing, as a room ornament, as an expression of ethnic identity, and many other types of applications. It is a very important part of both cultural and spiritual life for these peoples. When it comes to clothing, traditional Central Asian patterns, colors, and styles in felt are used for everyday clothing such as jackets, scarves, hats, and other items. Though for spiritual reasons, they are also worn on special occasions such as weddings and other ceremonies. For other applications, Felt has also been used in various art forms such as literature, painting, theatre, and music. As technology has been advancing, Felt production has been modernised and spread out from its traditional Central Asian locations to Europe, the Middle East, and other regions. It is now also used in industry and manufacturing, such as automotive industry and chemical engineering, to name some examples. In recent years, efforts have been made to preserve Felt as an ancient craft, along with its related spiritual practices, so that it can be passed on to future generations.